Tezedmin n imucaɣ d tamusni n Imucaɣ ɣef tzedmin d yetran imi d itran i d-t-nittanren (id t-niheddun) mi ara ad ttinigen deg tniriwin. Ula d Imucaɣ ufan deg igenni igrawen n yetran yecban zund kra n tugniwin, am akken i t-xedmen si zik iɣerfan niden.

Tifrawin n tzedmin ẓreg

 
Itran imeqqranen igellmen "talɣemt" deg-s 7 n yetran n talamt s tmerniwt n Arcturus. Izirig yesdukkulen akasrun d Arcturus yettban am yiri-s gezzifen iqewwsen.
  • Ursa Maior= (talamt), deg-s 9 yetran neɣ ugar:
    • iṭarren wi n eleqqam (tadawt, iṭarren n deffir) akk d ciwa (iṭarren n zdat)
    • 3 yetran n ufettus-is = takamci neɣ tikerdaf n iri n talamt (iɣsan n iri n telɣemt), s wudem ufrin:
      1. Alioth = takerduft ta tazzarat
      2. Mizar = takerduft ta n sänatät
      3. Alkaid = takerduft ta n käradät
    • Arcturus = iɣaf n tälämt
    • Alcor = énaḍ
    • S unect n Duveyrier, rennun-asen yetran wiyaḍ (ψ, λ, μ, ν, ξ Ursae Maioris) yellan d eljemɣat (agraw)
  • Pleiades = Cet Ehoḍ, Tislitin n Aldebaran d Orion, di 7 yid-sent, i wakken ad nemqet 3 n tyugiwin d yiwet yellan s iman-is:
    • ma teseksek akk d essek-awet
    • ma teleɣleɣ akk d elleɣ-awet
    • ma teregreg akk d erreg-awet
    • tiṭ-ennit aba-tet (tin war tiṭṭ-is)/Fadimata is ikkăs Amănăr teṭṭ-ennit făl telleq n ebdebed (Faḍimata yesmundel Orion i lmend n umennuɣ af wuraw n ifsan)
  • Aries (35 Arietis, 41 Arietis, 39 Arietis) = tamezgida n Cet Ehoḍ
  • Aramul ("Taurus") = Kukayud. ama d isem n yitri n Aldebaran iman-is ama d isem n tegrawt n yitran (di 3 yid-sen) anda yella yitri-yagi: win d alemmas wiyaḍ di sin idisan-is.
  • Akniwen (Barrère) neɣ Ajdaɛ ("Centaure") (Bernus-ag Sidyene) = ineran (izerzeren)
    • ener (izerzer)
    • tenert (tizerzert)
  • Lyra = égädär wa sgänän (igider yeqqimen af ucku); égädär wa sgänän d isem daɣen n yitri ameqqran deg terbaɛt:
  • Igider = égädär wa iggädän (igider yufgen); égädär wa iggädän d isem daɣen n yitri ameqqran deg terbaɛt:
  • aydi ameqqran (Canis maior) = ifäräkfärakän (wid yettferficen mi ttmimmiḍen deg usaɣur); albaɛḍ nnan-as belli ifäräkfärakän d "aẓeɛkuk-is" kan : ɛ, δ, η
  • Awtul = ihenkad (tiɣzalin)
  • Tiɣirdemt = tezardemt (tiɣirdemt), maca terbaɛt agi feṣṣlen-tt d leslayeɛ :
    • amur n zdat yella d talezdäq (tazdayt)
    • Antares = Abelkoray / Amrot (ilemẓi yettalayen afell-as)
    • Graffias1 Sco) ak°d Dschubba (δ Sco) = tibaradin (tiqcicin) [akkenni i s-qqaren Prasse d wiyiḍ; ɛlaḥsab n Barrère tibaradin d itran n Sagitta ]
    • aẓeɛkuk n tɣirdemt, ẓran deg-s tenilt (tanilt). Deg-s nufa :
      • Shaula (λ Sco) ak°d Lesath (υ Sco) yellan d Tyettawén en tanilt, "allen n tenilt"
  • Asif n igenwan = mehellaw (win izellemen)
    • Eyes (aɛudiw) d ccama taberkant s-daxl-is, ar tama n Alnitak (ζ Orionis)
  • Cassiopaea = ibäradän (ilemẓyen) / jämaghät (agraw)

Tidyanin ẓreg

Ursa maior d Ursa minor - Ma d Talamt d awara-nnet ("talɣemt d uberhuc-is"), nnan-as belli talɣemt agi ism-is d Fakru, tella d talɣemt n sidna Saliḥ. Nɣan-tt yir medden, tuɣal-d d terbaɛt n yetran. Widak tt-yenɣan wwin deɛwessu : beddlen, uɣalen d lḥiwan. Itran n Telɣemt mačči d 7 yetran n "Ursa" kan : rnan-asen daɣen Arcturus, yegan ixf-is (akkenni i tesɛa iri gezzifen iqewwsen, amzun d iri n telɣemt). Tatrit tamecṭuḥt tama-s tella d aḥeddad yettarǧun timezla n telɣemt i wakken ad yeṣneɛ tarikt s weglim-is (talɣemt, bɣan a tt-zlun ilmend n tmeɣra n Kukayoḍ ara izewǧen d yiwet n yessi-s n yiḍ). Aberhuc n telɣemt la itezzi i tagust, yellan d Itri n Ugafa. Wiyaḍ (Duveyrier 1864, as. 424) qqaren belli Itri n Ugafa d taklit yettaṭṭafen deg ucuddu n uberhuc skud i teẓẓegen yemma-s. Lenkeshem d lamer "eṭṭef!" kwellefen-as. Imi yefta wegraw a tt-nɣen, taklit tetthilliw ammar a tt-ɛeqlen.

Pleiades - Yessi-s n yiḍ, tadyant-nsent ar ass-a wer t-nessin ara. Nessen kan belli Kukayoḍ la tent-yettabaɛ imi yebɣa ad yaɣ yiwet deg-sent, maca leɛmer ur tent-yaweḍ ("atabeɛ n Kukayoḍ" d anzi n kel tmaceɣt, qqaren-as i win yewten di rrayeɛ) ; ziɣemma wer nessin anta ara tili d tislit-is.

Amanar - Ma d Amanar, tidyanin nnant belli yella d izem, d amjahed yekkaten uzzal, ḥedd ur as-yezmir. Ziɣ wer nessin ara ayen iga. Yiwet tedyant yesla Barrère yenna-yas Amanar bezzaf yeffelfel armi d yiwen wass iwet yemma-s lqaɛa. Dɣa yewwi daɛwessu s lḥamu d wegris : afus-is ayeffus (Betelgeuse yejjeɣjeɣen), la yettɣimi deg timess idumen, ma d aḍar azelmaḍ (Rigel, tafat-is d tamellalt) dima deg wegris i tella. Tura lǧetta ines ǧǧan-tt yegganen deg igennni ɛeryan yal yiwen yezmer a tt-iwali.

Aydi ameqqran, Awtul - Ma d ifäräkfärakän, llan kra n imɣad (yemdanen seg iderman wer d lḥerr) iteddun deg uleclac yeqquren, s lemḥadra ammar a ten-ɛeqlent tiɣzalin (ihenkaḍ), maca tiɣzalin slant afedwec-nsen rewlent. Dɣa meṛṛɛen aydi (eidi) a tent-yeṭṭef, maca yezwar-asen Umanar iṣegged-itent. Imir-a rran imɣad s snat izerzeren-nniḍen (ener "izerzer" d tenert "tizerzert") Amanar wer yezmir ad iwali ɛlaxaṭeṛ llan s deffir-es. Aydi (eidi) yettazzal ɣer izerzer, taydit (teidit) ɣer tizerzert.

Tiɣirdemt - Itran agi, ẓran deg-s Abelkoray, ilemẓi yebɣan ad yak°er ettmer n tezdayt. Amma yettuẓer sɣur tiqcicin la iteddun ar tala ad ag°ment. Abelkoray yusa-d ar amkan agi s uɛudiy-is (eyes), yeǧǧ-it s tuffra deg ccama taberkant n webrid n walim.

Amkuẓ n Pegasus - ɛlaḥsab n Casajus (as. 58), igenni isenned af 4 yeɛmuden ḥedd ur iwala (s tmaceqq : tagettewt, deg 4 tiɣemmaṛ, ugafa-ataram, agafa-agmuḍ, anẓul-ataram, anẓul-agmuḍ). Bac ad amnen yemdanen belli 4 yeɛmuden agi la weǧǧeden, yerra Ṛebbi 4 yetran agi deg igenni i tn-yesmektin : tafella (ssqef).

Idlisen ẓreg