Ḥmed Umerri : Tameẓla gar ileqman

Contenu supprimé Contenu ajouté
Amazigh84 (mmeslay | attekki)
Aucun résumé des modifications
Amazigh84 (mmeslay | attekki)
Aucun résumé des modifications
Ajerriḍ 178:
Iswi nneɣ macci d tukarda macci d tamḥeqranit deg ẓawali. Iswi nneɣ, s yiwen wawal, d tiririt n tissas i wid mi-tt-ksen Iṛumyen d ixwumassen nsen. Tikli nneɣ ad tili d tin zeddigen u ad ilin ilugan a tt-id-izzerben. As-d-ilin d tilisa. Tura imi d nek i d aqerruy n tarbaɛt, tura kan awin-ten-in-inniɣ yiwen yiwen u ad awin arnuɣ kra n wayen ttɣunfuɣ d wayen d wid ur iyi-d-nezgi ɣef tiṭ.
 
==Tagara n Umerri==
== ḤMED UMERRI sγur Ɛ. Mezdad, 1974 ==
 
Qqimen di 4 di tγarγart, γef tyeggirin, zzin-d i tarbut n seksu d waftaten n uksum irsen γef ugartil. Iqḍa-d inefq-ed Aâli imi iâareḍ-ed imeddukal-is. Tarbaât Umerri d Muḥ Aṛezqi di sin, netta d âaemmi-s di sin. Tetten, ttnecraḥen, ttaḍsan. Yak d imeddukal. Iγli-d laman gar-asen. Ur d-illi usurdu, ur d-illi ccek. D tagmatt. D tadukli γef tgella d lemleḥ. Maca Aâli izga itett Umerri s nqar n tiṭ. Amzun ittalas-as-tt. Amzun iceggeḍ-it kra. Netta tuγ-it yunditt netta d âemmi-s. Ksan-d tundar yiwet yiwet, almi d-ssawḍen Umerri γer txenfuct ubeckid nsen di tesga n uxxam nsen.
Akken kan yebda tikli
 
Umerri ur yuki d nda mi itekkat. Ur yuksan, d netta d umeddakul-is tuγiten di nnican, gar tγunam n tmegwḥelt n Aâli. Aâli Wasel, n Iâezzunen, d ameddakul-is iḍelli, d amedddakul-is assa. Ur d-yelli wayen ara a t-ikukru. Γur-s, am akken ur ḍrint. Âait εait. Wanag, urjjin isrussuy tamegwḥelt-is ar tmurt. Tezga ar yidis-is, γef udem ufus akken mi tt-iḥwajj ad tt-iddem imiren imiren.
Atas i ţ-yeddan fell-as
Azal ttaken Iqbayliyen n imiren i tmegwḥelt am win ittaken i tlawin nsen: ur ittnuz ur irehhen!
Assen, isers-itt, isenned-itt ar udekkan di teγmert. Ur d-lli ara γef udem ufus-is. Mi inuda fell-as, yuγit ismar-as Aâli macci d yiwet n tarsast. Isḍarḍeq-as ibardiyen-is am netta am umeddakul-is. Teffeγ swa swa akken i tt-undin. Wa iqqar d Aâli i itekkan γef znad wa iqqar d âemmi-s. Ama d wa ama d wihin, Umerri yuγal d aquran di tγerγert. Icca-t waldun di tesga n ṭṭlam. Izirig ileddayen yuzel γef tamart-is. Immut. Si tiremt-nni d afella, tensa tafat n Umerri. Iquc usirem id-irra i watas n medden. D ayen d tagara.
Xas akken, ikmumes amzun d aqejmur, d ajdar, γef udem-is issaγ-d yiseγ. Ittban-d amzun immut s tfenṭazit neγ am akken ur ibni fell-as. Timi-s tekres amzun ur yuḥtam ara ayen iḍran yid-s. D aya ihi i γef Aâli d âemmi-s ufan ulamek ara as-anfen akken. Ksen-as ula d talaba ines zeddigen, selsen as tayeḍ yumsen, ixnunsen. Ssufγen-t seg uxxam u ewwin-t ar iγzer akken ad ssidren seg azal-is. Ladγa dina is-gan tafuṭuttt-nni id-iqqimen ar medden d tirni. Seg-s issenned γef tezṛutt amzun illa win i t-issarsen. Ur d-iban ara deg-s am win iγlin, am win icca waldun.
Ihi ula di tmettant rran ad t-ssimsen. Dagi akw i t-ttwaγ. Acku caḍen, ttḥarqen. Am akken tamgarḍt-is ur asen-teccur ara tiṭ.
 
Imi Umerri yuγal i Iṛumyen d iqeddacen nsen d jenjar i tiṭ, d aṛejjaq di tgerjumt, llant-ed deqs n temliliyin fell-as. Lkumanda n Tizi Wezzu, ccambitat, lqayed, d iḥerkiyen nniḍen akw i tezzin fell-asen u ternuḍ-as s ufell-a kra n win i wumi ifka tiyita akken ad t-id yerr s abrid. Myal tikkelt, ad as-sennin kra illan gar wallen nsen nutni d ayen n dir, d ayen ifγen i ibardan. Kra n wanida d-tella tukarda, kra n wanida id-illa imenγi ad t-aebbin γef uqerruy Umerri. Xas akken, Umerri izdeγ deg ulawen n medden u yiwen ur ifki deg-s afus.
Semman-as medden imenfi
 
Macci d tikkelt tura i iḥeccem Umerri imsulṭa-agi umaḥras, i ten-id isban d iqwrar imi ur as-zmiren ara. Ur as-ttawḍen ara ula ar ugarz. Mâebbaren d tikti n tuṭfas macci d tikelt u tagara ur d-iffeγ kra syin imi imezdaγ n tmurt llan-d ar tama Umerri. Ansi is-kkan Iṛumyen d ixemmasen nsen, netta s ufus n medden, ad yekk ansi nniḍen. Isban-iten-id d wid ur as-nezmir d netta urjjin iḥbes acemmet deg-sen imi izga ucaqur ines n teγdemt ittqeddir.
Neţţa d tirrugza i d ayla-s
 
Tusa-d tikti i lkumanda amek ara tsekertfen. Ẓran akken ad as-awḍen ilaq asen ubrid n laman:yiwen seg imeddukal-is. Ilaq as-sbedden. Maca anwa seg-sen? Amek ara t-qenâen ad ibxes u ad ifek afus deg Umerri illan imiren d assaḍ gar wallen n medden d tirni?
Ma d win yellan d anesli
 
Refden sarsen ufan-d ilaq ad t-smarkin netta d yiwen seg imeddukal-is. Akken ad yilli usemmarki ilaq ad afen taγwsa ur izmir umeddakul-is ad isemmaḥ. Ilaq asen ad afen kra uxeclaw ur izmir as yanef Uqbayli ad iâeddi. Ilaq kra d amuqran, ara yawḍen i umdan ar tamart-is, ar isseγ-is, ar nnnif-is. Ayen ara t-icemten gar medden ma ur d-erri ara ttar. Am tamgarḍt, neγ tuksa n sser.
I Ḥmed yesbur talaba-s.
Xemmem as diγen aṭas u gezmen di rray d akken zemren ad qqenâen yiwen seg imeddukal-is ma illa sbaben-as agejdur, ma illa gren-d tameṭṭut-is ar taḥsirt xas akken ur tuksan ara. Akka ihi ssalin tasraft, fernen Aâli imi d ameddakul amuqran n Umerri yerna tella-d γur-s tmeṭṭut tecbeḥ nezzeh, akken d-nnan. Gren fell-as meskint ayen ur texdim.
 
Ewwin-t ihi ar Tizi Wezzu γef tqacuct iqerray nsen. Azal n 3 ussan d wuḍan i teṭfen γur-sen akken ad tessimnen. Dγa rwin-as aqerruy-is akken iwata. Ssawḍen ihi almi iten yumen d akken Umerri ikcem-as s axxam u kkes sser γef tmeṭṭut-is. Netta anect-a yak ur d-illi maca di tegwnitt am tinna, ibundel Aâli . Idderγel. Yuγal ittwali kan amek ara ineγ Umerri acku mawel ad ssufγen awal ar taddart u as ittwagdel wawal gar yergazen. Akka i tella imiren. Isseγ d nnif am tamgarḍt. Ma illa iffeγ-d wawal macci d ayen fessusen ad tesfehmeḍ i medden d tikarkas. Ladγa ladγa ma γef tmeṭṭut imi kra illan d isseγ n twacult, itti γef uqerruy-s nettat yerna ur tezmir ad tenni kra.
Anwa-t Ḥmed Umerri
 
Iffeγ-d Aâli syin u deg uqerruy-is tban tikli: ad ineγ Umerri, ad yerr ttar akken i wata. Ifra ssuq, tenza sselâa. Immeslay d âemmi-s imi tamsalt tâna akw tawacult-is. Emtawan amek ara t-ksen si tudart imi yuγal-asen d ugur, d ayen iten ssarxan gar medden.
Deg umadaγ i yeţţili.
 
Bernen Iṛumyuen d iqeddacen nsen ihi Aâli almi yuγal irra iman-is d qebbaḍ lerwaḥ am winna n tmucuha. Win n tmucuha meqqar ittass ar win i wumi teccur, ma d Aâli iccur-itt i Umerri.
Isemmeḥ adriz γur-es messus
Akka ihi is-ihegga imensi. Yir imensi. Win n uγurru. Yiwen ur yuksan wayeḍ ur yuklal. Umerri ur ixdem kra, Aâli Wasel seccen-t, ccuren-as taqerruyt d tmelγiγt almi ulamek ara yidir ma illa idder Umerri. Ṛzag-it wussan skud idder Umerri. Ufan-as abrid. Deg ussegwass n 1947. Di furar. Ass wis 16. Deg Iâezzunen. Swa-swa ass-mi id-issali Krim Belqasem tarbaât-is OS yulin s adrar send 1954. Yak mlalen netta d Umerri akken ad dduklen mgal amaḥras maca ur umtawan ara, ur zgin ara γef yiwet n tmuγli. Maca ar assa ur neẓri ara amek id-teḍra gar-asen neγ wisen ayen ur dduklen ara.
 
Iffeγ yir awal d usali n wayen iḍran d Umerri u yuγ akw timnaḍin n tmurt n Iqbayliyen d tin n Llezzayer d Fransa. René Leiber n uγmis Le Journal d’Alger, yuli-d ar Tizi Wezzu u yura amagrad γef Umerri d tagara n “txidas, war-laman d yir sekka” di tmurt n Uzwaw. L’Écho d’Alger diγen yura ayendin si yennayer ar furar 1947 γef Umerri d tarbaât-is.
Inuda γef tilelli
 
Tamettant n Umerri wa tesrut, wa isfenxer kan. Wa irgem-it wa iwwi-t-id d asefru. Xarttum ar ṭaqa n Iqbayliyen, Umerri ad iqqim i lebda.
S anda inuda afus
 
== ḤMED UMERRI sγur Ɛ. Mezdad, 1974 ==
Yufa tagmaţ ur telli
 
Yeqqel wemdan d aṭarus
 
Di tal tiγmert d agani.
 
Anwa-t Ḥmed Umerri
 
I-mi ur as-yezmir Urumi ?
 
Teffeγ-d tejεalt d tameqqrant
 
Win i t-yenγan ad ţ-yawi
 
Yiwen wass atma-s ṣumren-t
 
I yas-izemren d nutni
 
Abeckiḍ bu-sebâa εellqen-t
 
I Ḥmed heggan-d imensi.
 
Wi nγan Ḥmed Umerri
 
D atmaten-is neγ d Arumi?
 
Izem yemmut di laman
 
Din i yeγli γef uḍebsi-s
 
Aεdaw yeṭtef wi t-yenγan
 
Yezwi-yas akk tilkin-is
 
Ḥmed yemmut di laman
 
Am neţţa am yemrawen-is
 
Yemmut Hmed U-Mem
 
*Akken kan yebda tikli
Ilul-d Ḥmed Umerri.
*Atas i ţ-yeddan fell-as
*Semman-as medden imenfi
*Neţţa d tirrugza i d ayla-s
*Ma d win yellan d anesli
*I Ḥmed yesbur talaba-s.
*Anwa-t Ḥmed Umerri
*Deg umadaγ i yeţţili.
*Isemmeḥ adriz γur-es messus
*Inuda γef tilelli
*S anda inuda afus
*Yufa tagmaţ ur telli
*Yeqqel wemdan d aṭarus
*Di tal tiγmert d agani.
*Anwa-t Ḥmed Umerri
*I-mi ur as-yezmir Urumi ?
*Teffeγ-d tejεalt d tameqqrant
*Win i t-yenγan ad ţ-yawi
*Yiwen wass atma-s ṣumren-t
*I yas-izemren d nutni
*Abeckiḍ bu-sebâa εellqen-t
*I Ḥmed heggan-d imensi.
*Wi nγan Ḥmed Umerri
*D atmaten-is neγ d Arumi?
*Izem yemmut di laman
*Din i yeγli γef uḍebsi-s
*Aεdaw yeṭtef wi t-yenγan
*Yezwi-yas akk tilkin-is
*Ḥmed yemmut di laman
*Am neţţa am yemrawen-is
*Yemmut Hmed U-Mem
*Ilul-d Ḥmed Umerri.
 
''Yennayer 1974''
 
[http://www.ayamun.com Ayamun; asmel n tsekla tamaziγt] <br/>
[http://http://www.imyura.net; asmel n imyura n tamaziγt]