Izem : Tameẓla gar ileqman

Contenu supprimé Contenu ajouté
Bilalbouyahia (mmeslay | attekki)
Aucun résumé des modifications
Ticraḍ : Taẓrigt s uziraz Taẓrigt s Web aziraz
Bilalbouyahia (mmeslay | attekki)
Aucun résumé des modifications
Ticraḍ : Taẓrigt s uziraz Taẓrigt s Web aziraz
Ajerriḍ 5:
Zik nni, Izem deg [[Tafriqt|Tefriqt]] yella yettidir deg yal tama, deg yal tamurt ula di [[taneẓruft|tneẓruft]] yakk d idurar am [[Idurar n Aṭlas|idurar n waṭlas]]. Maca ass-a grant-d kra kan n tɣerfin yessufin (yettwaɛezlen) aladɣa deg tmura n usamar n Tefrikt
 
ɣas ma yella izmawen ttbanen-d yakk ttemcabin deg weglam (ṣṣifa) maca llant waṭas n [[tadulmest|tdulemsin]] yemgaraden s imik gar yiwet d tayeṭ deg weglam d teɣdi d yini akk d tiddi. Gar [[tadulmest|tdulmas]] n yizmawen yellan yettidir deg Tefriqt yella [[izem amaziɣ|yizemamaziɣ]] iy [[angar|negren]] deg uzaɣar. D netta i d izem ameqqran akk yettwassnen
ɣas ma yella izmawen ttbanen-aɣ-d meṛṛa kifkif-iten deg ṣṣifa, maca sɛan aṭas n tdulemsin (sous-espèces) yettemgaraden ciṭ deg ṣṣifa akk d tiddi. Ger tlemsin (leṣnaf) n yizmawen yettidiren deg Tefriqt, nezmer ad d-nebder izem n [[Tamazɣa|Tmazɣa]] (lion de Barbarie, Panthera leo leo). D netta i d izem ameqqran akk yettwassnen, yernu ass-a yenger. Izem n Yimassayen (Panthera leo massaicus, semman-as ɣef yisem n yiwen wegdud n Tefriqt, Imassayen ikessen izgaren), d izem-nni ay yettidiren deg tsabant (savane) n [[Kenya]] d [[Tanzanya]], deg [[Tafriqt tacerqit|Tefriqt tacerqit]]. Izem-agi meqqer ciṭṭ, yettidir deg uzaɣar anda ay yettṣeggid izgaren d yiɣersiwen niḍen.
Izem n Katanga]] (''Panthera leo melanochaita'') d izem-nni ay yettidiren deg tsabant (savane) n [[Kenya]] d [[Tanzanya]], deg [[Tafriqt tacerqit|Tefriqt tacerqit]]. Izem-agi meqqer ciṭṭ, yettidir deg uzaɣar anda ay yettṣeggid izgaren d yiɣersiwen niḍen.
Deg [[Asya]], mazal izem la yettidir deg tmurt n [[Lhend]], deg yiwet n tama qqaren-as Gir. Ṣṣenf-agi qqaren-as "izem n Asya" (Panthera leo persica) u qqimen-d kan seg-s 200. ɣas ma yella deg kra n tmura izem ur yettwassen ara neɣ ur t-mazal ara la yettidir dinna, maca medden ssnen-t, yesɛa isem deg tutlayin-nsen yernu yella deg tmucuha-nsen d tẓuryin-nsen.
Deg [[Asya]], mazal izem la yettidir deg tmurt n [[Lhend]], deg yiwet n tama qqaren-as Gir. ṢṣenfTadulmest-agi qqaren-as "[[izem n Asya"]] (''Panthera leo persica'') u qqimenizem-da kantettwaggez seg-s 200.waṭas ɣass ma yella deg kraumihi n tmura izem ur yettwassen ara neɣungar uracku tgran-mazald araxges laanagar yettidirn dinna,200 macan medden ssnen-t, yesɛa isem deg tutlayin-nsen yernu yella deg tmucuha-nsen d tẓuryin-nsenyizmawen.
Deg Tuṛuft, izem yenger azal n 20 tasutin ay-a, maca deg tasut-agi meṛṛa, medden akk la ttmeslayen fell-as, u mazal aɣersiw-agi yella deg tsugint-nsen.
== Izem deg yidles Aqbayli ==
Deg tmurt-nneɣ n [[Tamurt n Leqbayel|Iqbayliyen]], izem mazal yettwassen yisem-is yernu yettwabdar-d ama deg [[anzi|yinzan]] neɣ deg [[tamacahut|tmucuha]], uiga d [[aɣersiw]] ilan (yesɛan) azal meqqren ɣer-neɣ [[Iqbayliyen]] imi izem d [[azamul]] n tezmert akk d tebɣest (lkuṛaj).
Deg Ccinwa, ɣas ma yella nnan-d werǧin yedder yizem dinna, maca ar ass-a nezmer ad nwali isebdaden n yizmawen deg leqṣur i bnan Yicinwaten n zik. ɣer Yicinwaten, izem yessebɛad yir leṛwaḥ, daɣen sseqdacen asebded-yines akken "ad iḥudd" leqṣur-nsen. Nnig n waya, Icinwaten sɛan awitay i deg ḥessben agguren-nsen d yiseggasen-nsen i yiman-nsen, dɣa yal asseggwas ttaken-as Yicinwaten isem, akken daɣen i yella ɣer-sen "useggas n yizem".
Izem n Tmazɣa yenger aṭas ay-a seg tmura-nneɣ. Izem aneggaru akk ay yettwanɣan deg [[Dzayer|Lezzayer]], nɣan-t deg tgara n tasut wis 19 deg tama n Souk Ahras, deg ccerq n tmurt. Ma izem aneggaru akk n [[Meṛṛuk]], nɣan-t deg 1922. D acu kan, gwran-d kra seg yizmawen n Tmazɣa deg yelmaten n yiɣersiwen (zoos) deg kra n temdinin deg ddunit, am deg Rbaṭ, tamaneɣt n Meṛṛuk. Kra n yemnuda n tesdawit n Oxford, nudan ad d-rren izem n Tmazɣa ɣer yiwen wefrag aɣelnaw (parc national) deg yidurar n Waṭlas ameṛṛuki, maca ɣef wakken ɣriɣ, asenfar-agi (projet) yeḥbes imi tarbaɛt i d-yelhan yid-s xuṣṣen-tt yedrimen.
 
== Tamselyut ==