Axaṣem d akk ayen xeddmen yigduden akken ad beddlen iwudamen iten-iḥekmen imi ttwalin iman-nsen ttwaḥeqren yernu yettwačča uzref-nsen, aṭas n yiberdan yellan i uxaṣem zewwiren-d seg uḥbas n uxeddim armi d usexdem n leslaḥ.

Ageldun Ɛebdelqader azzayri yiwen seg yiwudam yettwassnen n uxaṣem n unekcum n yisrerdasen ifransisen ɣer Lezzayer.

Timental n uxaṣem ẓreg

Tid n daxel ẓreg

Gar timental akk id-yettawin annecta ad nebder :

 
Tuggna n Ɛebdelkrim El-Xeṭṭabi awadem n umennuɣ mgal anekcum n yisbenyuliyen ɣer Rrif deg tgelda n Lmerruk
  • Tallit n ucengu aberrani yettawin ayen ifd-ttak tmurt nni d temɣer n taktiwin n usuffeɣ-ines seg tmurt gar yigduden iwumi ttwakksent tmura-nsen
  • Tasertit n ucengu deg tillin n yisekrafen d uɛraḍ ad susmen yal win ara yemmeslayen.
  • Abini n yimeqqranen yettxemmimen d usiwelɣer uxaṣem d tegrawla ɣef wid yeṭṭfen leḥkem
  • Tussna id-uwin yigduden ardekal yimennuɣen iɛeddan akka am yimenɣi amaḍlan amezzwaru d wis sin, amennuɣ gar Fransa d Lalman, gar-as d Rruss
  • Asmenyif n udabu i kra n tmettiyin akter n tiyad (ajjed, azar, tutlayt atg...)
  • Aḥussu n yiduden s uḥqar
  • Tukksa n yizerfan

Wid n berra ẓreg

  • Tidukliwin n tmura umaḍal
  • Tuffɣa n lqanun yessawzalen i uzref n yigduden yettwaṭṭfen deg uxtiri n urmir-nsen
  • Tiddin n tdukkli tasubyiotit akked tegrawliwin akken ad sewsɛen tiktiwin-nsen deg yimenɣi asemmaḍ
  • Tuɣaltin n yigduden yettwaṭɣfen sreg turuft s tussniwin ɣef tlelli d yimennuɣen (ama wid yeɣran deg tseddawiyin neɣ wid yettwabessfen ɣef umennuɣ dinna"

Axaṣem s talwit ẓreg

 
Mahatma Gandhe : yiwen seg yimeqqranen n umaḍal yessaxwlen ɣer uxaṣem d unadi ɣef yizerfan mebla ma sxedmen leslaḥ, s talwit kan
 
Messali Ḥaj yiwen seg udmawen izzayriyen yessawlen ɣer uxaṣem n ucengu afransis deg Lezzayer mebla asexdem n Leslaḥ, ibedd-d mggal tegrawla n unbir 1954.

Axaṣem s talwit d abrid seg yiberdan n uxaṣem yessawalken ɣer ubdad mgal ucengu akka am wid iɛeddan maca ineggura-agi bedden-d mgal usexdem n Leslaḥ i wakkenad ssutren izerfan-nsen, ihi abrid i ḍefren d aḥbas ɣef uxeddim, aɣlaq n yiberdan, tuffɣiwin d tmesbaniyin mbal ma bedden-d sdat n yiɣallen n laman yernu mebla ma uwin-d asizzel nyidammen, ssexdamen daɣen iɣmisen d yikabaren i wakken ad siwḍentiɣri-nsen, ma ur tečči ara ad uẓumen ur setten acemmek, kra seg wid iḍefren abrid-agi d Gandhe, Nilson Mandella, wigi telḥa akke, iwata tegrawla-nsen maca kra ur telḥi ara akka am ubrid n uxaṣem s talwit deg Lezzayer i yekfan s twaɣt n 08 mayyu 1945 s deffir-s anefraq n ukabar ɣef yiman-is, ad naf daɣen kra di Falesṭin mi tt-kcem Briṭanya xedmen ula d nutni iḥbasen, neɣ deg uɣewwiɣ ɣef Israyel s tegrawla n yiẓra.

Gar-asen wid yessexdamen asɣan i wakken ad siwsɛen akter d wakter taktiwin-nsen neɣ imi kan kkren s ulmud n usɣal akka am umunak amasiḥi Martin Luther King, dɣa lecyux n usɣan ttilin acḥazl d abrid s deffir n uxaṣemakka am ccix lḥeddad di Lezzayer.