Bern (s talmant : Bern (asusru Asusru n tsiwelt tadra)), d tamanaɣt n Taswist seg 1848[1], ed d tamanaɣt daɣen n Ukantun n Bern[2], tezga-d deg amalu n tlemmast n tamurt, deg ugemmaḍ n wasif n Aar[3].

Bern
Bern (de)
Berne (fr)
Berna (it)
Berna (rm)


Ansa
Carte
 46°56′53″N 7°26′51″E / 46.94798°N 7.44743°E / 46.94798; 7.44743Coordinates: 46°56′53″N 7°26′51″E / 46.94798°N 7.44743°E / 46.94798; 7.44743
AwanakTaswist
Canton de la Suisse (fr) Suqelcanton de Berne (fr) Suqel
Région administrative du canton de Berne (fr) SuqelRégion administrative de Berne-Mittelland (fr) Suqel
Arrondissements administratifs du canton de Berne (fr) Suqelarrondissement administratif de Berne-Mittelland (fr) Suqel
Tamanaɣt n
Taswist (1848–)
canton de Berne (fr) Suqel
Imezdaɣ
Teɣṛed 134 506 (2022)
• Tiineẓẓi n imezdaɣ 2 605,7 imezdaɣen/km²
Tutlayt tunṣibt Talmanit
Tarakalt
Amur seg Nuithonie (fr) Suqel
Tajumma 51,62 km²
Tezga-d ɣef yiri Aar (fr) Suqel
Teflel 542 m
Tilisa yakked
Asefk amazray
Asnulfu 1191
Tuddsa tasertayt
• Président de Berne (fr) Suqel Alec von Graffenried (fr) Suqel (2017)
Amekzay uglim
Code postal (fr) Suqel 3000, 3001, 3003, 3004, 3005, 3006, 3007, 3008, 3010, 3011, 3012, 3013, 3014, 3015, 3018, 3019, 3020, 3024, 3027, 3029 d 3030
Izṭi akudan
Plan de numérotation (fr) Suqel 031
Numéro OFS (fr) Suqel 0351
Nniḍen

Tansa n web bern.ch
Twitter: Bern_Stadt Instagram: stadtbern Modifier la valeur sur Wikidata

Bern d tamdint wis xemsa i imeqqren akk deg deg Taswist, akked ahat 133 900 n yimezdaɣ deg 2018[4].

Amezruy ẓreg

 
Berthold V

Adukkiw n Zähringen Berthold V [fr] i d-yesnulfan tamdint n Bern deg 1191, twacult n Zähringen tengar deg 1218, tamdint n Bern ad tuɣal iḍefṛen ɣef Tamnekda Tuqdist Tarumanit Tajirmanit, deg 1353 ad tuɣal d awanak amunan ed tekcem ɣer Tgemmunt Taswist.

Deg 1405, Bern iεawed akk lebni s yimesden, deffir times i yessedrem tamdint-a i t-bnan s isɣaṛen[3].

Deg 1848, Bern ad tuɣal d tamanaɣt n Tgemmunt Taswist[3].

Tarakalt ẓreg

 
Tmadint n Bern deg 2016.

Bern teεlay s 553 n lmitrat ɣef lebḥer[5], tezga-d deg ugemmaḍ n wasif n Aar (asif wis sin i ɣezzif akk deg Taswist), azal deg uzgen n webrid gar Idurar n Alp ed Idurar n Jura[1]. Tajumma n taɣiwant n Bern 51,6 km2[6], ttelt deg-s teččur d tiẓegwa, ed 20% deg-s teččur d iḥeṛqan[1].

Inezwi ẓreg

Tamdint n Bern tesɛa Anezwu agarwan[7].

Isefka n unezwi n Bern (1991−2020)[5]
Ayyur Yen Fur Meɣ Yebr May Yun Yul Ɣuc Cte Tub Wam Duj
Amktal ɛlayen (°C) 3.4 5.2 10.3 14.5 18.6 22.5 24.6 24.2 19.4 14 7.7 3.8
Amktal yudren (°C) -2.9 -2.8 0.3 3.4 7.6 11.3 13 12.9 9.2 5.5 1 -2.1
Ageffur [mm] 60 56 65 78 112 102 108 112 87 86 77 78
Adfel [cm] 11 11 5 1 0 0 0 0 0 0 5 14
Ussan n udfel 3.6 3.2 1.6 0.4 0 0 0 0 0 0.1 1.1 3.2
Arured n waḍu [m/s] 1.8 2 2.2 2.1 2 2 1.9 1.7 1.7 1.6 1.6 1.8

Idles ẓreg

Tutlayin ẓreg

Talmant ed tafrensist d tutlayin timaddudin ed tiɣelnawin n Ukantun n Bern[8]. Deg 2000, 81.2% n yimezdaɣ n Bern iheddṛen talmant, 3.9% deg-sen iheddren taṭalyanit ed 3.6% tafrensist[6].

Tamerrit ẓreg

Tamdint taqburt n Bern tekcem ɣar wumuɣ n Tigemmi tamaḍlant n UNESCO deg 1983, tamdint taqburt-agi tesɛa lebni n aṭas n talliwin, deg-s aquas n lqern wis 15, tilawin n lqern wis 16[9], Bern tesɛa daɣen axxam n tɣiwant n lqern wis 15, takatidralt n uɣanib taguṭit ed yisalayen[2].

Yal aseggas, ugar n 500 000 yimerrayen i irezzun ɣer Bern[2].

Tizmilin ẓreg

  1. 1,0 1,1 et 1,2   BERNE, deg universalis.fr.
  2. 2,0 2,1 et 2,2   Berne, deg larousse.fr.
  3. 3,0 3,1 et 3,2 (en) Bern, deg britannica.com.
  4.   La population suisse a dépassé les 8,5 millions d’habitants en 2018, deg letemps.ch.
  5. 5,0 et 5,1 (en) Climate normals Bern / Zollikofen [pdf], deg meteoswiss.ch.
  6. 6,0 et 6,1   Stadt Bern > Kennzahlen, deg bfs.admin.ch.
  7.   Patrick Ruch, Comparaisons des signatures isotopiques, chimiques, minéralogiques et biologiques dans le Gerzensee (BE), vdf Hochschulverlag AG, 2001, (ISBN 9783728126191) (taɣuṛi), tawṛiqt wis 167.
  8.   Bilinguisme, deg sta.be.ch.
  9.   Vieille ville de Berne, deg unesco.org.