Ǧildun d ageldun amaziɣ yessrumnen-iman-is ilulen di 340 , d mmi-s n Fabyus Nubil aɣella n Taddukli n 05 n yiderman , yettwassen s ubeddi-ines mgal tegrawla n gma-s Firmus , d tiddin-ines d ujiniral arumani Tyudus d ayen i t-yerran d Mass n tefriqt .

Corbitta d taflukt n yirumaniyen ufan-tt di Qertaj

Isem-is ẓreg

isem-is yekka-d seg teqbaylit ( agellid ) .

Tudert ẓreg

Di 372-373, Ǧildun yedda d yiserdasen irumaniyen mgal gma-s Firmus . Neẓra belli yefka-as Tyudus lamer ad yeṭṭef Binsentyus ( yiwen seg yiɛdawen-is ) yeṭṭef dinna sin n yimeddukal n Firmus : Bellen d aɣella n udrum n mazis d Firikus , imceyyeɛ n yiwen n udrum .

 
Unnuɣ n tmeqbert n yiwen n tmeqbert n yiwen n uqcic afru-rumani , iban-d deg-s umidag arumi

Mi s-rran tajmilt , rran-t yirumaniyen d « comes africae »anamek-is Mass n Tefriqt deg useggas n  385. Yuɣal d arumani , yelmed tutlayt-nsen , yekcem ajjed-nsen imi netta d adunati yeffeɣ seg-s yettwabellez yekcem takatulikit , ula d dderya-as mi ara d-lalen yefka-asen ismawen am wid n yirumaniyen .  Ɣas akken yexdem akk aya , maca lukan ur yesɛi ara assaɣen meqqren akked yimeqqranen irumaniyen , tili leɛmer yurgi ad yili d mass n tefriqt . Imi , netta yuɣ yiwet n tqerṭajit tanesbaɣurt tamasiḥit (« twureb ardekal ɣer usqamu arumani ,rran-tt d tagerrumt seg ugerrum Jirum  »), yefka yelli-s Salbina  (Jirum iwala-tt d Lalla meqqren  « coniugem nobilissimam ») i Nebridyus, mmi-s n weltma-s n tmenkadt Flasilla, tameṭṭut n Tyudus 1ru.

َArdekal , yugi ad yeddu d umenkad Tyudus 1 ru mgal Yuǧinyus, yernu sin n yiseggasen seg mi yemmut n umezzwaru , Ǧildun yexdem tagrawla mgal Ruma yedda yid-s umenkad n utaram , Arkadyus, imiren iyudd ledic-is ɣer umenkad n utaram . Yuɣal d ilelli deg 396, Yeḥbes asenzi d uceyyeɛ n yirden ɣer yirumaniyen seg yilel . Rran wid yellan deg useqqamu Ǧildun « d aɛdaw n ugdud » (hostis publicus) deg tefsut n  398 ceyyeɛen-d iserdasen ɣer tefriqt imehl-it gma-s Masizil . Ǧuldun yessufeɣ iserdasen irumaniyen yeǧǧa wid yellan s ddaw n ufus-is, yeddulkel d yidermazn imaziɣen-nniḍen maca teɣli tegrawla ,Irumaniyen yeddan d Ǧildun xtare tanilla n uɛdaw ma d imaziɣen ǧǧan iger n umennuɣ xtaren Ruma . Di taggara yesseɣli masilzil iserdasen yeddan d gma-s Ǧildun gyellan gar Tibist ( Tbessa deg Lezzayer ) d Ammaedara ( Ḥaydra di Tunes ) deg tnegluft n Ardalyu . yeɛreḍ Ǧildun ad yerwel seg yilel maca yettwaṭṭef , nnan-d kra yettwanɣa , nnan-d wiyaḍ yexneq iman-is ( yenɣa iman-is ) ay-a deg 31 yulyu 398 .

Wali ẓreg