Tasudut Tageldant tabaskit n Yimeddukal n Tmurt (Real Sociedad Basconcada de los Amigos del Pais), ay d-tesbedd trisṭuqraṭit n Azkoitia, tella d tagrawt tameqqrant akk ay yesselḥan tikta n "Teftilin" di Tamurt n Ibaskiyen. D tasudut-agi ay s-d-yefkan amedya i ugellid asemmeskal Carlos III akken ad d-yesbedd tisuda am nettat di tmiwa merra n Spenyul. Taburjwazit turruffit tamaynut tella tettnadi ad d-tesbedd yiwet n tesnakta "tanelsawt" d tamaynut i ɣef ara tebnu assaɣen-is akk d tḥerrsin , dɣa seg yimir-n ay yuɣal usseḥrres yettwaxdam s yisem n "ussiweḍ n tɣerma" s igduden ur tt-nessin ara.

Tasudut Tageldant tabaskit n Yimeddukal n Tmurt

Amagrad amezwaru n uẓayer n tsudut-agi yeqqar-d : «Iswi n tsudut-agi netta d asnerni n usselmed akk d ussebɣes n Yibaskiyen akken ad lemmden tussna, tiẓuryin akk d tẓuryin icebḥen, d tukksa n wayen n d iri akk d usselhu n wansayen-nsen, d tukksa n lqella n ccɣel d lqella n tmusni akk d unaḍeḥ mgal n yixeṣṣaren i yes d-igellu wanect-agi, akk d ussedjhed n tdukli ger n tlata n temnaḍin n Yibaskiyen [tispenyuliyin] n Alava, Vizcaya akk d Guipozcoa». Leqdic ifazen akk ay xedmen yirisṭuqraṭiyen n Azkoitia di lqern wis 18 netta d asbeddi n Tesdawit n Bergara di 1767, akk d unagmay-nni-yines ussnan ay imechurren. Tasdawit n Bergara tuɣal d tasdawit talaykit tamezwarut akk di Spenyul, d acu kan, xas akken tettekka deg wesnerni n tussna akk d yedles, maca tarisṭuqraṭit tabaskit ur teddji ara tutlayt tabaskit ad tuɣal d nettat ay d tutlayt n usselmed akk d unadi di tesdawit.

Tangiwin n tseddawit ẓreg

 
Tasdawit n Bergara

Tangiwin ay llan sselmaden-tent di tesdawit n Bergara d tigi : tasengama tarmawit ,takrura ,tasnekfilt ,[[ tussniwin talsiyin, tusnakt, tasnagayt, tasniklit (ethique), llsisan n tesreḍt(n ddin), tamedyazt, tamesɣanibt, tasnadent , amezruy aɣelnaw akk d id "fueros" (isuḍaf neɣ leqwanin n Tmurt n Yibaskiyen), tutlayt tabaskit, talatinit, taspenyulit, tafrensist, taglizit, taṭalyanit, aẓawan akk d ccna, aharag (gymnastic), imenɣi s tkuba (asekkim) akk d tedrest(ccḍeḥ).

Tigra (Ayen d-snulfan) ẓreg

Tasdawit-a tga-d inermisen akk d wammasen n unadi imeqqranen akk n Turruft. Atmaten Elhuyar, ay d-ilulen di Tmurt n Yibaskiyen n Ugafa (di Fransa) yernu mechurrit deg wennar n unadi, kecmen-d ɣer tesdawit-a di 1778, u di 1783 ssawḍen ad d-ɛezlen aferdis n "wolfram", win umi neqqar ass-a tungsten, seg umaɣus (acide) n Wolfram, yernu lexbar n tegrut-nsen tessuffeɣ-it-id Tsudut Tageldant Tabaskit di tesɣunt-is umi qqaren "Extractos".

Tutlayt tabaskit ẓreg

Tasdawit n Bergara tettekka maci d kra deg wesnerni n yedles akk d tussna, maca terra tutlayt tabaskit di rrif deg wayen yerzan asseqdec-yines deg unadi akk d usselmed.

Daxel n tesdawit, tabaskit tella tesɛa kan amkan n tutlayt n unagmay neɣ tecba taɣawsa ay yettrusun deg usalay , yernu axeṣṣar n wanect-a mazal nettidir-it ar ass-a, imi mazal akka ay twalin yiburjwaziyen ibaskiyen tutlayt-nsen.

Sdat n tḥeqranit n tburjwazit, ala kan d ansayen n wegdud ay yeddjan tutlayt d yedles ibaskiyen ad idiren u ad menɛen si nnger akk d tutut.


Timesulya ẓreg



Ẓer daɣen ẓreg